Odatv, Türkiye’deki Alevi kanaat liderlerini ve önde gelen isimlerini adeta iki kutba ayıran Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı üzerindeki tartışmaları ve Türkiye’deki Aleviliğin geleceğini bir yazı dizisiyle masaya yatırıyor.
Arapçada, “Ali’ye mensup”, “Ali’ye ait” manalarına gelen “Alevi” sözü, İslam tarihi ve tasavvufunda, “Hz. Ali’yi sevmek, saymak ve her bahiste ona bağlı olmak” manalarında kullanılageldi.
Türkiye’de sayıları kestirimlere nazaran 15 milyonu geçen Alevi nüfusunun, cemevlerine ibadethane statüsü verilmesi başta olmak üzere birçok talepleri mevcut. Bu taleplerin giderilmesi ismine yaklaşık iki sene evvel bir adım atıldı.
7 Ekim 2022’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Şahkulu Sultan Dergahı’nda düzenlenen açılış ve temel atma merasiminde kurulacağını açıklayan başkanlık, bir ay iki gün sonra, 9 Kasım’da Resmi Gazetede yayımlanan 112 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı ismiyle kuruldu.
Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı başkanlığa birinci olarak 3 Şubat 2023’te Ali Arif Özzeybek atandı.
7 Ekim 2023’te ise bugüne kadar devam eden tartışmaların fitilini ateşleyecek bir karar alındı. Ali Arif Özzeybek yerine Ali İstek Özdemir başkanlığa getirildi.
Seyyid Şah Kalender Veli Ocağı, Seyyid Cibali Sultan Ocağı, Seyyid Hacı Turabı Ocağı, Seyyid Hacı Muradı Veli Ocağı ve Seyyid Mehemmed Abdal Ocağı’ndan oluşan beş Alevi-Bektaşi Ocağı, Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığının, Aleviliği, Şia ve Caferiliğe dönüştürme çalışmasına hizmet ettiği, İran’ın devlet ve inanç siyasetine uygun hareketlerde bulunduğunu tez ederek bir bildiri kaleme aldı geçen aylarda.
Aynı bildiri geçen günlerde tekrar yayımlandı. Bu, bildirideki şikayetlerin devam ettiği manasına geliyor birebir vakitte.
Bildiride mevcut lider Ali İstek Özdemir için “Alevi-Bektaşiliğin Şia irtibatlı olarak ortaya çıktığı ve vakitle Şiiliğin inanç dünyasından saparak yanlış bir biçimde ilerlediğini kaleme almaktadır” denildi.
Ali Arif Özzeybek
“ATAMA SİYASİ” DENİLDİ
Odatv, yazı dizisinin sonraki günlerinde aksi görüşlere yer vermeden evvel yayımlanan bildiriyi okuyucularıyla paylaşıyor. İşte o bildiri:
“Henüz kurulalı bir yıl olmasına karşın kurum liderinin değişmesinin münasebeti toplum ile paylaşılmamıştır. Alevi-Bektaşi toplumuyla uzun yıllardır bağlantı içinde olan Ali Arif Özzeybek’in vazifeden alınması ve yerine Ali İstek Özdemir’in atanması, atamanın siyasi bir karar olduğunu göstermektedir.
Özdemir, Alevi toplumunun yakından tanıdığı bir isimdir. Yazdığı kitaplar, makaleler, verdiği demeçler ve toplumsal medya hesaplarından ferdî görüşlerini uzun müddettir lisana getirmektedir. Alevi-Bektaşiliğin Şia temaslı olarak ortaya çıktığı ve vakitle Şiiliğin inanç dünyasından saparak yanlış bir biçimde ilerlediğini kaleme almaktadır. Daha da ileri giderek Aleviliğin yazılmayan tarihi isimli kitabında ‘Hacı Bektaş Veli, Anadolu topraklarında Şiiliği yaymak ve kökleştirmek, gelecek jenerasyonlara sağlıklı biçimde aktarmak için kültürel bir hareketliliğin başlaması gerektiğini çok düzgün biliyordu’ diyecek kadar ileri gitmiştir. (Bakınız; Aleviliğin Yazılmayan Tarihi, 2016, Kripto Yayınları. s.126)
Ali İstek Özdemir
“ALEVİLİK, ŞİA VE CAFERİLİĞE DÖNÜŞTÜRÜLMEK İSTENİYOR”
Bu görüş Aleviliği, Şia ve Caferiliğe dönüştürme çalışmasından öteki bir şey değildir. İran’ın devlet ve inanç siyasetine hizmet etmenin ötesinde bir gaye söz etmeyen bu değerlendirmelerin Alevilik ile alakası yoktur ve olamaz.
Ali İstek Özdemir’in; 2018’de Karar gazetesinde yazdığı Türkiye Cumhuriyeti devleti cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a hitaben ‘Hz. Ali’yi sevmek Alevilikse ben de Aleviyim’ kelamlarına karşı bunun boş lakırdı olduğunu söyleyerek cumhurbaşkanına atıfta bulunmuş ve kendisinin kurucu üyesi olduğu STK’dan öbür STK’ları tanımayan Ali İstek Özdemir, Alevi toplumumuzu birleştirmeye çalışan STK’lar ve cemevleri için hastalıklı bir yapılaşma demekten de geri kalmamıştır.
Bir internet yayınında, ‘Alevilik ulusal güvenlik sorunu olabilir’ diyen Ali İstek Özdemir, Alevilere alenen iftira atmıştır. Bu ayrıştırıcı lisanı ve tutumu ile toplumu Aleviliğe karşı kışkırtmakta, bölmeye çalışmaktadır. Ayrıyeten Alevi toplumunu öteki yerlere çekme uğraşıdır. Aleviler bu oyuna gelmemiştir ve gelmeyeceklerdir. Aleviler bu toplumun kurucu ögeleridir ve asla şiddet yanlısı olmamıştır. Alevilik bu toprakların kurucu ve birleştirici mayasıdır.
ALİ İSTEK ÖZDEMİR İÇİN “AŞIRI MİLLİYETÇİ, İRAN ŞİASINA YAKIN” İDDİASI
Alevi toplumu Ali İstek Özdemir’i çok milliyetçi, İran Şiasına yakın, ayrıştırıcı ve kamplaştırıcı lisanı ile tanımaktadır. Özdemir’in bu görüşlerinin Alevi toplumunda bir karşılığı yoktur. Vatanını seven biz Aleviler için Şia mantığının ve inancının ülkemiz için tehlike doğurabileceğine inanmaktayız. Ali İstek Özdemir’in söylediğinin bilakis Alevilik-Bektaşiliğin değil, Şia fikrinin ve mantığının ulusal güvenlik sorunu olacağını öngörmekteyiz. Örnek olarak bunun delilini şu an bulunduğumuz yüzyılda Bulgaristan, Arnavutluk üzere Alevilik ve Bektaşiliğin olduğu yerlerde hâlâ Türklük dipdiri yaşanıyor iken, İran üzere Şiiliğin olduğu yerlerde ise Türklüğün unutulduğunu görebiliriz. Bu kanıya sahip biri ülkemizde aleviler ismine kurulan başkanlığa değil lider, kapısından içeri dahi alınmamalıdır. Bizce asıl bu atama bir ulusal güvenlik problemidir. Alevilerden rahatsızlık duyan birinin, bu kuruma başkanlık etmesi abes olacaktır.
Ayrıca belirtmek isteriz ki başkanlığı, Ali İstek Özdemir’in kendisinin değil kurucu üyesi olduğu STK ve bakan yardımcısı serdar çam tarafından yönetildiği de bilinmektedir. Serdar çam ve özel kaleminin danışma kurulu atamaları için direkt görüşmeler yaptığı bilinmektedir. İmam hatip lisesinde müdür yardımcısı olan bir kişinin neden lider olarak atandığını toplumumuz ve kamuoyu ayrıyeten merak etmektedir.
Ali İstek Özdemir’in lider atanması ile birlikte cemevi ve dedelik kurumunun resmi olarak tanımlanmasına yönelik çalışmaların başladığını duyuyoruz. Kutsallarımızı tanımlamak kimsenin haddi değildir. Bir tanımlama yapılmak isteniyorsa cem konutları ibadethane olduğunu resmileştiren AİHM kararını uygulamaya koyarak cem meskenlerine yasal ibadethane statüsünü kazandırmalıdır.
ELEŞTİRİLER
Böyle hassasiyeti yüksek bir kuruma atama yapılırken siyasi ve ideolojik kanıların öncelenmesi çok sakıncalıdır. Devlet ve alevi toplumu açısından telafisi olmayan yaralar açma potansiyelini yaratmaktadır. Son atamalar büsbütün siyasi ve devlet geleneğine karşıttır. Bu atamalar, alevi toplumunun kuşkularını haklı çıkarmıştır.
Bu tip atamalar Alevileri bu kurumdan daha da uzaklaştıracaktır. Böylesine değerli bir kurumun başkanı olan Özdemir’in kurucu üyesi olduğu STK ve bakan yardımcısı Serdar Çam’ın güdümünde başkanlığı yönetmesi kuruma çok önemli ziyanlar verecektir.
Kurumun kuruluş emeli muhakkaktır. Kimi cemevlerine materyal yardımı yapmak dışında öbür misyonu olmayan bir kurum halini almaktadır. Bir programı olmadığını, vizyonunun olmadığını görüyoruz. Kaldı ki koskoca Alevi toplumuna ayrılan 2023 bütçesi olan 30 milyon lira üzere bir sayının bu alanda bile değerlendirilmediğini biliyoruz. Başkanlık kurulduğu günden itibaren hangi cemevine ne kadar yardım yapmıştır? Zelzele bölgesin de bile hala cemevleri yapılmamıştır.
Ayrıca başkanlığın alevi dedelerine eğitim vereceği ile ilgili çalışmalarının olduğunu da bilmekteyiz. Bu başkanlığın vazifesi değildir. Buradaki niyetin ne olduğunu da çok güzel bilmekteyiz.
Kurum bugüne kadar gerçekleştirdiği çalışmalarında şehirlerde kurulu dernek cemevlerini dikkate alarak çalışmaya başlamıştır. Bu çok yanlıştır. Ocaklar üzerine kurulmuş klâsik Aleviliği görmezden gelmek Alevi geleneğini görmezden gelmek sonucunu doğuracaktır.
Cemevi başkanı üzere verilen takımlar çok yanlış bir uygulamadır. Dedelere maaş olayının öbür versiyonudur. Asla karşılık bulamaz. Başkanlığın temel prensibi razılık ve helallik olmalıdır. Bu planlanan maaş ile kimi kiminle helalleştirecek ya da razı edeceksiniz. Beyhude çalışmalardan bir tane daha asla karşılık bulmayacaktır.
Kuruma alınan işçiye verilen unvanlar çok yanlıştır. (cemevi uzmanı, cemevi lideri gibi) Bu unvanlar toplumumuzda çok reaksiyon çekmiştir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Madem bu türlü bir kurum kuruldu, yapılan atamalarda, işe alımlarda katiyetle liyakat sahibi şahıslar olmalıdır. Alevi toplumunun tanıdığı, saygın, alevi kökenli akademisyenler ve ocakzade dedeler olmalıdır. (Sosyal medyada uzunluk göstermiş, yola ziyan vermiş, asıl kimliğinden kopmuş, bir STK ya da kuruluşa boyun eğmiş, siyasi kimliğini daima ön planda tutmuş, aslında dede olmayan ya da ocağı tarafından düşkün edilen dedeler değil)
Henüz oluşturulamayan 12 kişilik danışma kurulu, büsbütün Alevi dedeleri, Alevi akademisyen ve Alevi kanaat liderlerinden oluşturulmalıdır.
Cemevleri yasal olarak tanınmalıdır. Tanınmadığı sürece samimi olunmadığını düşünmeye devam edeceğiz. Bir an evvel samimiyet duygusu ön plana alınmalı ve ahim kararlarını uygulamaya koyarak cemevlerine yasal ibadethane statüsü verilmelidir.
Kurum büsbütün özerk olmalı, kültür bakanlığından derhal ayrılmalı ve cumhurbaşkanlığına bağlanmalıdır. İsminin düzeltilerek Alevi-Bektaşi inanç ve cemevi başkanlığı olarak değiştirilmelidir.
Kuruma siyaset asla bulaştırılmamalıdır. Siyasi geçmişi olan şahıslar misyon almamalıdır.
Hızla Alevi toplumu ile istişareler yapılarak kısa, orta ve uzun vadeli programlar ortak olarak hazırlanmalıdır.
Alevi toplumunun kutsal yerlerine yapılan asimile çalışmalarına derhal son verilmelidir.
Sonuç olarak;
20 yıldır iktidarda olan hükümet, bugüne kadar Alevilerle ilgili rastgele bir çalışma yapmamış olan hükümetlerden farklı olarak başkanlığı kurmuş ve büyük bir adım atmıştır. Ama bu adımla birlikte cemevlerine yasal ibadethane statüsü kazandırılmalı, Alevilerce kutsal olan türbe ve dergahlar’a dokunulmamalı, devşirmeye çalışılmamalıdır. Aleviler ülkemizin kurucu ögeleridir. Hoş ülkemiz için yeri geldiğinde hem canını, hem malını tarihin her anında vermekten asla kaçınmamışlardır. Bu kurallar altında Alevilerin görmezden gelinmesi, eşit yurttaşlık hakkı verilmemesi, cemevlerinin yasal olarak tanınmaması, kutsal yerlerimiz olan türbe ve dergâhlarımızın asıl sahibi olan Alevilere teslim edilmemesi üzere problemler temel meselelerimizdir.
Tabii ki Aleviler hak arayışları için her kurum, parti ve kuruluş ile görüşecektir. Lakin cemevlerinde olmamalıdır. Cami ve cemevlerine siyaset girmemelidir. Bizler meselelerimizin tahlili için gayret etmeye devam edeceğiz. Yasal haklarımızı sonuna kadar talep etmeye devam edeceğiz.
Aşk-ı niyazlarımızla…
Seyyid Şah Kalender Veli Ocağı,
Seyyid Cibali Sultan Ocağı,
Seyyid Hacı Turabı Ocağı,
Seyyid Hacı Muradı Veli Ocağı,
Seyyid Mehemmed Abdal Ocağı.”
Yarın: Bildiriye takviye veren isimlerin görüşleri neler?
Oğuz Ok